वित्तीय साधन आणि प्रकल्पाचा आरंभ

निधिकरण
भारतात अनुवादच्या कार्यासाठी एनटीएम एक मूळ संस्थेच्या रूपात कार्य करेल ज्याता भारत सरकारचा आधार मिळेल. एनटीएम एक केंद्रीय योजना असेल. अशी आशा बळगली जाते की १२ व्या योजना कार्यकालात एनटीएम अपले आंतरिक संसाधन जसे, शब्दकोश, शव्दभंडार, अनुवाद सॉफ्टवेअर आणि विविध संहीतांचा प्रत्यक्ष अनुवाद जो विविध एजंसी द्वारे बाजारात उपलब्ध कला जाइल, याद्वारे अर्थार्जन होऊ शकते. अनुवादीत साहित्य व इतर उकरणांची किम्मत ठरवली जाईल. ज्यामुळे सामान्य माणसापर्यंत याची पोच होऊ शकेल. सह-प्रकाशन व आर्थिक अनुदानित प्रकाशनाशी कोणती प्रकाशन गृह संलग्न असतील याबाबत निर्णय एनटीएम प्रकल्प समितिद्वारे केला जाईल.

वेब आधारित सर्व सामग्री आणि उपकरणांना सर्व लोकांसाठी निःशुल्क खुले करण्याचा निश्चय केला गेला आहे. अनुवाद प्रशिक्षण कार्यक्रम आणि स्वीकृतिसाठी काही ठराविक शुल्क असू शकते पण ते ही अध्याप ठरवले गेले नाही.

अर्थसंकल्प
जरी मानव संसाधन विकास मंत्रालयाने राष्ट्रीय ज्ञान आयोगची मूळ शिपारस २५० करोड केली होती तरी, नंतर असे जाणवले गेले की सुरवातीला एकुण बजट १०० कोटीच्या आत असेल. त्यानुसार इएफसी मसुद्याची उजळणी मार्च २००८ मध्ये केली गेली होती, व ९८.९७ करोडसाठी एक प्रस्ताव तयार केला गेला. एनटीएम ‘इएफसी’, असे ठरवले गेले की सीएसटीटीसाठी (२० करोड़ रू.) आणि एनसीइआरटी साठी (५ करोड) दाखवले गलेली रक्कम वजा केली जाईल. (एनटीएम- इएफसी मसुदा, मद-११ (iv व v), पृष्ट-६, पीएएमडीची टिप्पणी, पारिछेद-४, पृ-२ मध्ये रिपोर्ट केला गला; आणि इस मद वर सहमती मिळालेला पारिछेद-१० पहा)

शेवटी इएफसी सभेच्या ९३.९७ करोड च्या एनटीएम अंदाजपत्रकास स्वीकृति दिली गेली, (एनटीएम-इएफसी मसुदा संख्या F.२५-४/२००८-IFD, दिनांक २२ मे २००८, (एनटीएम मसुदा, मद-11, (i), पृ-6 पहा) 08-IFD, তাৰিখ- মে 22, 2008 চাওক, (NTM সবিশেষ, পৰিচ্ছেদ 11.(i), পৃষ্ঠা 6 চাওক)।

मान्यताप्राप्त वार्षिक अर्थसंकल्पाच् वितरण आणि प्रतिपादन या प्रकारे केले जाईल:

    २००८-२००९ २००९-१० २०१०-११ २०११-१२ एकुण
  पुनरावृर्ती १५१९.७१२ २०२६.३०५ १८००.७३१ २०५०.६८२ ७३९७.४३
१. मानव संसाधन ९९.३१२ १००.३०५ १०८.८३१ ११८.०८२ ४,२६.५३
२. प्रकाशनव इतर कार्ये ११८१.०० १९०१.६० १६६१.०० १९०१.६ ६६४५.२०
३. जनरल मेंटेनंस १४.४० १४.४० १४.४० १४.४० ५७.६०
४. सॉफ्ट. उपकरण २२०.०० ००.०० ००.०० ००.०० २,२०.००
५. साधन-सामग्री ००.०० ५.०० ११.५० ११.५० २८.००
६. प्रवास खर्च ५.०० ५.०० ५.०० ५.०० २०.००
तक्ता १: एनटीएम साठी स्वीकृत एकूण वार्षिक बजेट
 
एकुण कार्य (वरील तक्त्यात क्र. २ च्या गटात दर्शवल्या प्रमाणे) चा विस्तार सुद्धा खालिल प्रमाणे दिला गेला होता. (सीएसटीटी व एनसीइआरटीला वगळून):
 
कार्यक्रम/नियत कार्य खर्च (लाखात)

१. १७६० संदर्भ ग्रंथ+२०० पाठ्य पुस्तकांचे प्रकाशन व अनुवाद ४५२०.००
२. अनुवाद नियातकालिकांना G.I.A. २००.००
३. कॉपिराईट शुल्कासाठी लेखक/अनुवादकांना G.I.A. ३५.२०
४. अनुवादकांच्या प्रशिक्षणासाठी G.I.A. १००.००
५. नियत कार्य + GI.A इलेक्ट्रॉनिक शब्दकोश/समानार्थी शब्दकोश ( ३९०+६००) ९९०.००
६. एनएलपी संशोधनासाठी G.I.A. ४००.००
७. अनुवादावर डिग्री/डिप्लोमा पाठ्यक्रम शिकवणारी विद्यापीठे विभागांसाठी G.I.A.अनुदान २००.००
८. वेब मेंटेनंस (राष्ट्रीय नोंदिका/बुलेटिन/ई-मासिक/शोध/उपकरणे) २००.००
  एकुण (लाखत): रू ६६४५.२०
ताक्ता २: कार्ये, सल्लागार, बाहेरून काम करवून घेण्यासाठी स्वीकृत बजेट व एनटीएमसाठी GIA
 
ईएफसी के मसौदे में यह भी कहा गया था कि सीआइआइएल में अनुवाद के क्षेत्र में चलाए जा रहे अनुकृति और दूसरी परियोजनाएँ अब एनटीएम के अंदर ही अंतर्लीन होने चाहिए, और कार्यों की अनुलिपिकरण नहीं होनी चाहिए।

जहाँ तक एनटीएम के जीआइ के तत्व की बात है, हमे 'g'के द्वारा'b' के अंदर के चीजों को जोड़ने पड़ेंगे (अतिरिक्त 'e', , के, जहाँ कार्य और जीआइए राशि अलग-अलग हैं), और वके संदर्भ में उन अनुदानों की प्रस्तुति के लिए देश के समस्त भाग से प्रस्ताव आमंत्रित किए जाने होंगे, अपितुिश्वविद्यालयों संगठनो, अनुवाद सामग्री, व्यक्तिगत और अनुसंधित्सुओं को अनुदान देने के लिए संख्या 1535.20 लाख होगा। यह विदित है कि b, d, e और f, although c मूल पाठों की पहचान पर निर्भर करेगा और and g ऐसे निर्णय पर निर्भर करेगा जो अनुवाद के पाठ्यक्रम प्रस्तुत करने वाले उचित विश्वविद्यालय के लिए अनुदान की मात्रा के संदर्भ में लिया जा सकता है। मगर एनटीएम के अंदर जीआइए की गतिविधि एनटीएम परियोजना सलाहकार समिति के द्वारा लिए गये प्राथमिक निर्णय के बाद ही आरंभ होगा।

अंततः 18 जून 2008 को माननीय मानव संसाधन विकास मंत्री के द्वारा पूरे एनटीएम परियोजना को स्वीकृति प्रदान कर दी गई। यहाँ यह उल्लेखनीय है कि मंत्रालय ने पहले ही 2007-08 में एनटीएम के लिए 90 लाख रू. अग्रिम अनुदान के रूप में निश्चित कर दिया था (अनुदानो पर बजट, पृ-20 देखें) और तभी इस उद्देश्य के लिए बजट से संबंधित सभी प्रकार के प्रमुख और उपप्रमुख शीर्षक तैयार कर दिए गए थे। लेकिन, चूँकि ईएफसी में देर हो गयी थी इसलिए उस राशि को खर्च नहीं किया गया था। दोबारा 2008-09 के दौरान 100 लाख रू. की एक राशि अनुदानों पर बजट (बीजी) में एनटीएम के लिए सम्मिलित किया गया था, जो निम्नलिखित थे:

  २००८-०९ अनुदानाचे अंदाजपत्रक    
वेतन/परामर्श/अनुवाद शुल्क/मानधन सहित 50.00 कार्यालयीन खर्च 13.00
अतिरिक्त कार्यभत्ता 00.00 O.A.C. 05.00
चिकित्सा भत्ता 00.50 O.C 05.00
प्रवास खर्च 10.00 G.I.A. 16.50
    कुल 100.00
तक्ता ३:२००८-०९ साठी एनटीएमचे स्वीकृत अंदाजपत्रक
 
संस्थान ने पीएओ को पहले ही मंत्रालय द्वारा पहचान की गई प्रतीक बजट की राशि का पहला दो चौथाइ किश्त भेजने को कहा है (जो केवल 41.75 लाख रू. है), (इसके पत्रांक- F.1-1/2008-09/Accts/BUDGET/(NTM) को देखें) । सीसीए द्वारा तैयार की गई प्रकियाओं के अनुसार एक अलग एनटीएम जीआइए खाता खोले जाने के लिए अलग से कदम उठाए जा रहे हैं। अपितु इसका अर्थ यह होगा कि ईएफसी के अनुसार 2008-09 के लिए एनटीएम से संबंधित शेष बजट की राशि 1419.712 लाख रु. होगी (जैसा कि अप्रैल-मई 2008 में संगणित किया गया था), क्योंकि प्रक्रिया के लागू करने और कार्यों को आरंभ करने में पहले ही बहुत अधिक समय व्यतीत हो चुका है, इसलिए पहले साल के बजट को एक उपयुक्त सीमा तक कम करने के लिए संशोधित करना आवश्यक है। निम्नलिखित तालिका एनटीएम के वार्षिक घटायी गयी राशि को दर्शाता है। यह तालिका पहले के 1 और 2 तालिकाओं के आधार पर तैयार किया गया है, और उन कार्यों को अलग-अलग कर दिया गया है जो बाहर से और सलाहकारों के द्वारा किए जा सकेंगे।
 
एनटीएम बजेट (लाखात)
  २००८-०९
वितरीत
२००८-०९
अधिक मागणी केली गेली आहे
२००९-१० २०१०-११ २०११-१२ एकुण
वेतन/परामर्श/ /
अनुवाद शुल्क/मानधन
५०.०० ४९.३१२
१००.६८८
१२४.९५०*


२७४.९५०
१००.३०५
११०.७५७
१८३.२६०+
५८.३१०

४५२.६३२
१०८.७३१
१२१.८३३
३३१.०७९#


५६१.७४३
११८.०८२
१३४.०१६
३६४.१८७


६१६.२८५
१९५५.६१
अतिरिक्त कार्य भत्ता ००.०० ००.००० ००.००० ००.००० ००.००० ००.०००
चिकित्सा भत्ता ००.५० ००.००० ००.५५० ००.६०० ००.६५ ००२.३०
प्रवास खर्च १०.०० ०५.००० ३०.००० ३५.००० ४५.०० १२५.००
कार्यालयीन खर्च १३.०० ११२.००० ४५.००० ५०.००० ००.००० २२०.००
ओएसी ०५.०० ०९.४०० १४.४०० १४.४०० १४.४०० ०५७.६०
ओसी ०५.०० ३९०.०५० १०९९.९३२ ११६९.७२० ८३७.०२७ ३५०१.७२
जीआयए १६.५० १७५.४०० ३८३.८०० ४२२.१८ ५३७.३२० १५३५.२०
एकुण १००.०० ९६६.८००        
एकुण राशी   1066.800 २०२६.३०५ २२५३.६४३ २०५०.६८२ ७३९७.४३
टिप्पण : * ३०० पुस्तकांचा अनुवाद शुल्क + ४००० पुस्तकांचा अनुवाद शुल्क व मागील सालात १४० कार्यांचा मोबदला देण्यासाठी ५८.३१ # ५८० पुस्तकांचे शुल्क व वेब आधारित सामग्रीच्या अनुवादासाठी ०.९०

तालिका 4: : एनटीएम साठी स्वीकृत एकूण वार्षिक बजेट

ध्यान देणे योग्य आहे २००८-०९ याठी कमी राशि ची माग की गयी आहे, कारण परियोजना अभी आरंभिक चरण मे आहे. :१५१९.७१२ लाखाच्या जगह १११६६.८८जो स्वीकृत राशि आहे (एनटीएम मसौदा और परियोजना का विस्तृत विवरण के अनुसार) जसे कि तालिका १ मध्ये दिले आहे. दुसऱ्या वर्षात भी यही संख्या है, सिवाय २००८-०९ च्या बचत के ज्यास २०१०-११ मध्ये परिवर्तित कर दिया गया आहे. यह मानते हुए कि पहले वर्ष में, ४४० पुस्तकांच्या अनुवाद का काम (हरेक पुस्तक औसतन 250 पृष्ठों का) प्रस्तुत किए गए आहे, जमा करने की दर ६८ से ७०% हो और यदि अनुवादकों च्या द्वारे कार्य सम्पादित कर दिया जाता है तो ३०० से अधिक पुस्तकें जमा नहीं की जाऊ शकेल. “कथा भारती” परियोजनेत जिसे दसवीं परियोजना के दौरान स्वीकृति दी गयी थी अनुवादाचा दर १००० शब्दांसाठी ३०० रू. होता (= तीन मुद्रित पृष्ठों के करीब). अगर एनटीएम-पीएसी १००० शब्दांयाठी के लिए ५०० रू. अदा करने की स्वीकृति देता है तो बहुत उच्च तकनीक का अनुवाद होगा, तब हमें हरेक अनुवादक को लगभग ४१,६६५ रू. अदा करने होंगे. जैसा कि १९६० पुस्तको के सम्पूर्ण कार्य़ों जैसे रूपांतरण, अनुवाद, मूल्यांकन, पुस्तक संपादन के लिए बजट से संबंधित कुल व्यवस्था ४५२०.०० लाख रू. पर तय किया गया था (तालिका 2 देखें) जिसमें मुद्रण और प्रकाशन की छूट/मूल्य के लिए भी राशि सम्मिलित आहे. अब हम २००८-०९ की आवश्यकताओं का संगणन कर सकेंगे. यह मानते हुए कि २००८-०९ में हम केवल ४४० पुस्तकों के काम दे सकें, और केवल ३०० पुस्तक (औसतन २५० पृष्ठों का) पूर्ण मूल्यांकित/ पुस्तक संपादित किए जाते आहे, तब हम इस शीर्षक के तहत २५२०.०० लाख रू. की माँग करेंगे (जिसका कुछ भाग परामर्श के रूप में और एक भाग OC शीर्षक के तहत दाखवले जाईल):

अधिकतेसाठी पाठपुरावा (तक्ता २ मधील अ विभाग) : ५२०.०० लाख रू.
१. अनुवादकांचे मानधन: १२४.९५ लाख (४१,६५०x३०० रू.)
२. मूल्यांकन: १५.००
३. पुस्तक संपादन: ७५.००
४. डेटा इनपुट/सार्वजनिक सॉफ्टवेयर: ३०.००
५. मद्रण (जाहिरा/पत्रक, इ.): २००.०५
६. आइपीआर/कॉपिराईट पेमेंट: ७५.००

साधनसामग्रीवरीस २२० लाख रू. सी संबंधित पहिल्या वर्षिचे १२५.०० लाख रू. – मुख्य रूपात दिल्लीत कार्यालय स्थापण्यासाठी ज्यात मशीन व सामान-सुमान दोन्हीची आवश्यकता आहे. आम्ही TE च्या अंतर्गत जास्त राशिची मागणी करत आहोत (५.०० लाख रू. च्या जागी १५.०० लाख), याकरीता की हे पहले वर्ष आहे, त्यामुळे बऱ्याच बैठका होतील. ‘जुजबी देखरेखे’ अंतर्गत शीर्षक तोच राहिल, जसे तक्ता १ मध्ये: OAC १४.२० लाख..

शेवटी, चार वर्षांसाठी १५३५.२० लाख रू. चा एनटीएम- जीआयए पहाता २०८८.०९ चा अंश ३८३.८० लाख झाला असता. पण प्रत्यक्षात सात महीन्यांचा अवधी असल्याने, अधिकतेच्या अंतर्गत मागितलेली राशि केवळ १९१.२० लाख रु. आहे.

सुरूवातीचे पुढाकार

प्रकल्पाची आधारभूत संरचना व योजनच्या विचार/क्रियाकलाप क्रियान्वयासाठी खालिल प्रमाणे श्रृंखलाबद्ध करण्याचा निर्णय घेतला गेला आहे:

1. एनटीएमच्या संबंधात काही आधारभूत सूचना संस्थेच्या मुख्य सकेतस्थळावर उपलब्ध करणे, जेणेकरून अभियानाच्या कार्यात रस असणाऱ्या सामान्य माणसांपर्यंत व त्यात सहभाग निश्चित होईल.
2. अनुवादाच्या क्षेत्रात चलणारे अन्य प्रकल्प, शब्दकोश इ. तयार करण्याच्या कार्यात एनटीएम प्रकल्पाच्या अंतर्गत समाविष्ट करणे व त्याचे क्रियान्वयन करणे (देखें: एनटीएमचे इतिवृत्त, संदर्भ ११,(vi), पृष्ठ ६, व पान ८ मध्ये FA’s च्या अंतर्गत अवलोकन केले जाऊ शकते) कर्मचारीवर्ग जे पहल्यापासुन अगोदरच्या प्रकल्पात कार्यरत आहेत उदाहरणादाखल ‘अनुकृति’त त्याना कन्सलटेन्टच्या रूपात हंगामी- तात्पुरत्या स्वरूपात एनटीएम मध्ये समाविष्ट केले गेले आहे.
3. एनटीएम का मसुदा व अधिकार-क्षेत्राशी संबंधित वेब-साइटची नोंदणी केली गेली आहे, त्याचबरोबर कार्यकारी समूह गठन केले गेले आहे. (पहा: एनटीएमचे कार्यविवरण, संदर्भ ११ (vii) पृष्ठ ६) सर्व २२ भाषांचा विस्तृत मसुदा वेबसाइटवर स्थानांतरित केले गेले आहे.
4. वर उसल्लेखीत सर्व कार्य सल्लागारांच्या (Consultants) द्वारे बाहेरून करवून घेतले जाईल (एनटीएम मसुदा, विभाग ११ (viii), पृ.-६, परिछेद- ७, सचिव – HE चे टिप्पण पहा “याचे जास्तीतजास्त कार्य बाहेरून करवून घेण्यासाठी आंतरिक प्रणाली तयार करणे”. एकदा हे पायाभूत कार्य तयार झाल्यावर, सपूर्ण कार्यास पीएसीच्या समोर स्वीकृतिसाठी व शेवटी: त्यांच्या मान्यतेने वा मंत्रालयाच्या मान्यतेने वितरीत केले जाईल.
5. एनटीएम चे सुरवातीच्या कार्यचे फलस्वरूप अनुवाद के हेतु प्राथमिक उपयोगी उपकरण के रूप में लगभग सहा प्रमुख भाषात मुद्रित शब्दकोश लॉंन्गमैन समूह के साथ संयुक्त रूप से यथाशीघ्र ही(पीपीपी स्वरूप में) प्रकाशित होने जा रहा है. (द्रष्टव्य पारा 2 पृ.1 का विवरण) इसके साथ ही इन्हीं परामर्शदाताओं द्वारा इन शब्दकोशो को ई-शब्दकोशाच्या रूपात रूपांतरित करणे;
6. The syllabi of selected major universities, UGC and UPSC are being gathered to create a database of texts and reference books out of which the PAC may like to choose texts for translation;
7. एनटीएमच्या वेब-साइट वर ‘प्रकल्पाचा संपूर्ण अहवाल’, वेब पृष्ठांवर पर शीघ्र ही विस्तारित करण्याचे काम चालू आहे;
8. MySQL बरोबर ASP scripting च्या द्वारा अनुवादकांसाठी राष्ट्रीय नोंदिकेचा मसुद्याचा निर्माण पार्श्व डेटाबेसच्या रूपात दिसेल;
9. तातडिचे पुढाकार म्हणजे सर्व २२ भारतीय भाषात प्रति जागरूकता, विज्ञापन तथा प्रोत्साहन सामग्रीच्या प्रचारासाठी यथाशीघ्र मीडियात सन्निवेशन केले जाईल;
10. सर्व कार्यक्रमांबाबत माहिती साठी ‘अनुकृति’ वेब-साइट (जी भारतीय भाषा संस्थान द्वारे संचालित केली गेली आहे तथा साहित्य अकादमी व राष्ट्रीय पुस्तक ट्रस्ट द्वारा सुद्धा; पहा www.anukriti.net वा एनटीएमची नवी वेब-साइट ( जसे एनटीएमचे कार्यविवरण परिछेड २, पृष्ठ २ मेध्ये सांगीतले आहे: “योजना आयोग द्वारे अनुशंसित परियोजना ‘अनुकृति’ ची समस्त वेब आधारित अनुवाद क्रियाकलापाला एनटीएमच्या अंतर्गत समायोजित केले जावे”) बरोबरच हा ही निर्णय घेतला आहे की प्रकल्पाला पुनर्निर्मित व उन्नतशील केले जावे.
11. जिथपर्यंत शक्य आहे तिथपर्यंत, कोणत्याही भारतीय भाषेत सहजपणे पोहोचण्यासरखे एनटीएम साईट ला एक सार्वजनिक सम्पत्तिच्या रूपात प्रस्तुत करण्यासाठी मुक्त सॉफ्टवेयर स्रोत व सर्वसुलभ पृष्ठभूमिचा उपयोग केला जात आहे (जसे योजना आयोगाने परामर्श दिला होता, एनटीएम मसुदा, पारिछेड ३, पृ. २ पहा); वand
12. त्या सर्व अटी जाणून घेण्यासाठी यह संस्थान वार्तालाप करण्या सुरवात केली आहे ज्यास मुख्य अंतर्राष्ट्रीय प्रकाशन भवन एनटीएमला प्रस्तुत करू शकेल, जेणेकरून पीएसीच्या स्तरावर याच्या संदर्भात पुढे विचार व निर्णय घेतला जाऊ शकेल.